Jednoosobowa działalność gospodarcza to forma prowadzenia biznesu charakterystyczna dla początkujących przedsiębiorstw z założenia nastawionych na wzrost organiczny i funkcjonujących w oparciu o wiedzę założyciela. Takie przedsiębiorstwa też mają swoją wartość i mogą być przedmiotem wyceny.
Firma prowadzona w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, kiedy osiągnie pewien stopień rozwoju i skali działalności bardzo często bywa przedmiotem przekształcenia w spółkę kapitałową albo sprzedaży do podmiotów konkurencyjnych. W takiej sytuacji może być potrzebna wycena firmy.
Wycena jednoosobowej działalności gospodarczej co do zasady nie odbiega od typowej wyceny przedsiębiorstwa. Nadal pozostają do wyboru trzy podejścia skupiające metody dochodowe, majątkowe i porównawcze. Każda z tych metod może być z powodzeniem zastosowana w wycenie firmy jednoosobowej.
Istnieją jednak pewne wątpliwości jak podchodzić do obciążeń z tytułu podatku dochodowego, które występują w przypadku typowych spółek kapitałowych, a w przypadku działalności gospodarczej opodatkowaniu podlegają dochody właściciela nie zaś samej firmy. Nie ma prostej odpowiedzi na to pytanie. Wszystko zależy od okoliczności i celu wyceny. Jeżeli wyceniamy firmę na potrzeby przekształcania w spółkę kapitałową to uwzględnienie przyszłych dodatkowych obciążeń podatkowych wydaje się oczywiste. Nie zawsze tak musi być. Jeżeli podejście uwzględnia oszacowanie wartości użytkowej dla właściciela, uwzględnienie CIT’u nie musi być uzasadnione.
Podobnie może być z czynnikiem ryzyka uzależnienia przedsiębiorstwa od jednej osoby. W firmach jednoosobowych elementem, który w znacznym stopniu generuje dochody jest wiedza, doświadczenie i kontakty osobiste założyciela. Istniej przy tym wysokie ryzyko tego czy generowane dochody pozostaną na co najmniej dotychczasowym poziomie przy zmianie właściciela – pytanie, które stawiają sobie często potencjalni inwestorzy. Wycena firmy jednoosobowej wymaga ustalenia jaki jest poziom takiego ryzyka i jak je oszacować. Analizy pod tym kontem wymaga każdy przypadek indywidualnie.
